Kneževa večera

 S knezom Lazarom, Vuk Branković postao je jedan od najmoćnijih srpskih feudalaca i vladara. Posle Kosovske bitke Brankovići su postali turski vazali. Oni su ostali u živom sećanju usmene tradicije. Veoma rasprostranjena i više vekova održana narodna tradicija vezuje Vuka za kosovsku izdaju, što predstavlja središnju temu njegove epske biografije.

 Motiv izdaje na Kosovu tek je u 19. veku opovrgnut kao istorijska istina i svrstan u legendu.

 U ovoj narodnoj pesmi obrađuje se motiv o izdajstvu i izdaji. Na osnovu rasporeda za sofrom prepoznaje se položaj među feudalnom gospodom gde se nalaze Vuk Branković ali i Miloš Obilić.

Sveti Sava - prvi srpski prosvetitelj

 Sveti Sava (1175-1235), u stvari Rastko, najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje, kao mladić dobio je na upravu humsku oblast, ali je sa 17 godina, kako kažu žitija i legende, pobegao na Svetu Goru, gde se u ruskom manastiru Pantelejmonu zamonašio i dobio ime Sava.

 Ostao je tu nekoliko godina a potom je prešao u grčki manastir Vatoped, gde mu se iz Studenice, već kao monah, Simeon, pridružio otac Nemanja.

 Nemanja je brzo umro, oko 1200. godine, a njegov sin Sava prelazi u Kareju, središte Svete Gore i tu sebi podiže isposnicu, u kojoj kao pustinjak provodi kratko vreme. Potom odlazi u Srbiju. U Studeničkoj crkvi je kao arhimandrit, odnosno iguman desetak godina. kad je njegov brat Stefan postao kralj, 1217. godine, Sava se vratio na Svetu Goru, a 1219. otišao je u Nikeju vaseljenskom patrijarhu, koji ga je rukopoložio za prvog srpskog arhiepiskopa.

 Središte arhiepiskopije je u Žiči. Arhiepiskop Sava počinje da radi na sređivanju prve autokefalne (samostalne) srpske crkve.

Život Ćirila i Metodija ili Panonske legende

 Panonske legende su najstarije slovenske hagiografije o domaćim svecima, jer su pisane krajem 9. ili najkasnije početkom 10. veka. Dragoceni su kao izvori života i rada prvih slovenskih prosvetitelja.

 Podaci koje oni daju o Ćirilu i Metodiju potpuno se slažu sa pisanim dokumentima koji se nalaze u istorijskim izvorima iz toga doba. Njihov pisac nije sigurno utvrđen, ali se sa puno opravdanih razloga pretpostavljalo da ih je morao pisati neko od njihovih najbližih učenika (Kliment ili koji drugi).

 Šteta je samo što oba spisa nisu sačuvana u originalnom ili bar vrlo starom rukopisu, već tek u kasnijim prepiscima. Tako je život Ćirilov sačuvan tek u rukopisima 15. veka, dok se Metodijev život nalazi u nešto starijim rukopisiam (13. i 14. vek).