Život Ćirila i Metodija ili Panonske legende

 Panonske legende su najstarije slovenske hagiografije o domaćim svecima, jer su pisane krajem 9. ili najkasnije početkom 10. veka. Dragoceni su kao izvori života i rada prvih slovenskih prosvetitelja.

 Podaci koje oni daju o Ćirilu i Metodiju potpuno se slažu sa pisanim dokumentima koji se nalaze u istorijskim izvorima iz toga doba. Njihov pisac nije sigurno utvrđen, ali se sa puno opravdanih razloga pretpostavljalo da ih je morao pisati neko od njihovih najbližih učenika (Kliment ili koji drugi).

 Šteta je samo što oba spisa nisu sačuvana u originalnom ili bar vrlo starom rukopisu, već tek u kasnijim prepiscima. Tako je život Ćirilov sačuvan tek u rukopisima 15. veka, dok se Metodijev život nalazi u nešto starijim rukopisiam (13. i 14. vek).

Staroslovenski jezik

 Staroslovenski ili starocrkvenoslovenski jezik je prvi slovenski književni jezik. Za osnovicu tog jezika uzeti su elementi govora makedonskih Slovena iz okoline Soluna (iz 9. veka), koji su Ćirilo i Metodije još iz detinjstva poznavali.

 Taj dijalekat, kojem je bilo suđeno da postane osnova prvog književnog jezika Slovena, nažalost, kasnije je sasvim iščezao.

 Za razliku od običnog, svakodnevnog govora, taj književni jezik je nastao u procesu prevođenja raznih tekstova i bogoslužbenih knjiga sa grčkog, tada najbogatijeg i najrazvijenijeg književnog jezika.

 Tim visokorazvijenim književnim jezikom vekovima se pisalo, čitalo, pojalo, ali se njime nije govorilo. Kao i latinski u srednjem veku, on je bio čist književni jezik i razvijao se isključivo kao instrument kulture.

Umjetnost

 Umjetnost je posebna ljudska delatnost u kojoj čovekova moć oblikovanja uslovljava stvaranje smislenih tvorevina naročite vrednosti: umetnička dela.

 Umetnička dela sadrže bogata ljudska iskustva izražena na umetnički način, pomoću različitih umetničkih sredstava (reč, boja, ton, oblik i dr.). Umetnik (stvaralac) gradi svojevrsnu spoznaju stvarnosti - svet umetničkog dela.

 Primalac (čitalac, slušalac, gledalac) doživljava taj svet na sebi svojstven način.

 Umetnički doživljaj je spoj racionalnog i emocionalnog pri saznavanju umetničkog dela.